Admin
Admin
Mesaj Sayısı : 168
Kayıt tarihi : 12/12/08
 |  Konu: Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi  Cuma Mart 06, 2009 8:52 am | |
| Osmanlı Devleti Yükselme Dönemi (1453 - 1579)
Yükselme Dönemi Padişahları
Fatih (II.Mehmet)
II.Bayezıt
Yavuz Sultan Selim
Kanuni Sultan Süleyman
II. Selim
III. Murat
İstanbul'un Fethi (1453)
İstanbul, tarihte Avarlar,Araplar,Avrupalılar ve Osmanlılar tarafından farklı zamanlarda kuşatılmış fakat alınamamıştır.
Bizans'ın elinde bulunan Rum ateşi (grejuva) ve Bizans'ın etrafını çeviren surların güçlü olması bu kuşatmaları başarısız kılmıştır.
Nedenleri
- İstanbul'un, Osmanlı Devletinin Balkanlardaki ve Anadoludaki toprakları arasında engel oluşturması.
- Bizans'ın Avrupalı Devletleri ve Anadolu Beyliklerini Osmanlı Devletine karşı kışkırtması.
- Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtması.
- İstanbul'un Asya ve Avrupa'yı bağlayan bir yerde bulunması.Jeopolitik bakımdan önemli olması.
- Hz. Muhammed'in fetih ile ilgili sözü: İstanbul mutlaka fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, onu fetheden ordu ne güzel ordudur.
Fatih Sultan Mehmet, padişah olunca İstanbul'u almak için planlar yapmıştır. Kendisinden önce I.Bayezit ve II. Murat İstanbul'u kuşatmış fakat alamamıştı.
Fatih'in fetih için yaptığı hazırlıklar:
- Bizans'a, Karadeniz'den yardım gelmesini engellemek amacıyla Anadolu Hisarı'nın (Güzelcehisar) karşısına Rumeli Hisarını (Boğazkesen) yaptırdı.
- Bizans'ın surlarını yıkabilecek güçte şahi adı verilen toplar döktürdü. Planını kendisi çizmiştir.
- Surlara tırmanmayı kolaylaştırmak için tekerlekli kuleler yaptırdı.
- İstanbul'u denizden kuşatmak amacıyla donanma oluşturdu.
Bizans'ın Durumu
- Bizans'ın elinde İstanbul ve çevresi kalmıştı.
- Ordusu ve donanması çok zayıftı.
- İmparatorluk, mezhep kavgaları ve iç karışıkları içindeydi.
Bizans'ın yaptığı hazırlıklar
- Tehlikelere karşı İstanbul'u çevreleyen surları tamir ettirdi.
- Haliç'in ağzını zincirle kapattı.
- Avrupa Devletlerinden yardım istedi.
İstanbul'un Fethi
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u karadan ve denizden kuşattı. İlk hücum 6 Nisan 1453'te başladı. Fatih, üstün bir zekayla gemilerin karadan Haliç'e indirilmesine karar verdi. Kasımpaşa'dan Haliç'e kadar tahta kızaklar döşendi. Bir gece içinde 72 parçalık gemi Haliç'e indirildi. İstanbul, 29 Mayıs 1453 günü fethedildi.
İstanbul'un Fethi'nin Sonuçları
Türk Tarihini İlgilendiren Sonuçları
- Osmanlı Devleti, bir imparatorluk haline geldi.
- Anadolu ve Balkanlar arasındaki engel ortadan kalktı. Toprak bütünlüğü sağlandı.
- II.Mehmet, Fatih ünvanını aldı.
- Osmanlı'nın yükselme dönemi basladı.
- Avrupalıların, Türkleri Balkanlardan çıkarma ümidi sona erdi.
- Türklerin Avrupa içlerine ilerlemesi kolay hale geldi.
- İstanbul Boğazı'nın kontrolü Osmanlıya geçti.
- Karadeniz ticaret yolunun kontrolü Osmanlıya geçti.
- İstanbul, Osmanlı Devleti'nin başkenti oldu.
Dünya Tarihini İlgilendiren Sonuçları
- İstanbul'un fethiyle kale ve surların yıkılabileceği anlaşıldı. Avrupa'da derebeylik zayıflamaya başladı.
- İstanbul'un Türkerlin eline geçmesiyle Avrupalılar doğu-batı arasında ticaret yapabilecek yeni yollar aramaya başladılar. Böylelikle coğrafi keşifler başaldı.
- İstanbul'da bulunan bilim adamları İtalya'ya giderek bilimsel çalışmalarda bulundurlar. Rönesansın başlamasını sağladılar.
- Bizans İmparatorluğu yıkıldı.
- Ortaçağ kapandı yeniçağ açıldı.
Osmanlı Devleti'nin batıdaki ilerlemeleri:
Fatih, İstanbul'u aldıktan sonra fetih hareketlerine devam etti.
Balkanlarda alınan yerler:
- Belgrad hariç tüm Sırbistan
- Mora yarımadası
- Eflak ve Boğdan
- Bosna-Hersek ve Arnavutluk
Osmanlı-Macar İlişkileri
Belgrad'ın Alınması (1521)
Belgrad, Sırplar tarafından macarlara bırakılmıştı. Macarların, Osmanlı Devletine karşı düşmanca tavır beslemesi ve Osmanlı elçisinin öldürülmesi üzerine Kanuni tarafından alındı.
Not: Belgrad, Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa'ya yaptıkları seferlerde önemli bir üs olarak kullanıldı.
Mohaç Meydan Savaşı (1526)
Belgrad'ın alınmasıyla Osmanlı Devleti ile Macarlar arasındaki ilişkiler iyice bozuldu. Macarlar, akrabalık ilişkisinden dolayı Avusturya ile Alman kralına güvenmekteydi. Alman kralı Şarklen yaptığı bir savaşta Fransa kralı Fransuva'yı esir almıştı. Fransuva'nın annesi ise Kanuni'den yardım istemişti. Kanuni ise Avrupa'da güçlü bir hale gelen Şarklen'in kendisi için büyük bir tehlike olabileceğini düşünmekteydi. Kanuni ordusuyla Macaristan üzerine yürüdü ve Mohaç ovasında kısa sürede Macar ordusunu bozguna uğrattı.
Savaşın sonuçları
- Macaristan'ın büyük bir kısmı Osmanlı Devleti'ne geçti.
- Kanuni, Macar krallığına Erdel beyi Yanaş'u atadı.
- Macar krallığı Beylerbeylik haline geldi.
Osmanlı - Fransız İlişkileri
Kanuni, Mohaç Meydan Savaşı'nda Fransuva'yı esaretten kurtarmıştı. Bu olayla Osmanlı-Fransız ilişkileri başlamış ve giderek gelişmişti. Fransa, bu yakınlaşmayı ticari alanda da sürdürmek istedi. İstanbul'a elçi gönderen Fransa ile dostluk ve ticaret antlşaması imzalandı (1535).Bu antlaşma tarihte kapitülasyonlar olarak bilinir.
Antlaşmanın maddeleri
- Osmanlı ve Fransız ticaret gemileri her iki devlete ait denizlerde serbest olarak ticaret yapabilecek.
- Fransa, Osmanlı Devleti'nde yaşayan Fransızların hukuk işlerine bakabilecek.
- Bu antlaşma her iki hükümdar hayatta olduğu sürece geçerli olacak.
Not: Kanuni, bu antlaşmayla Fransayı yanına çekerek Hıristiyan birliğini parçalamaı amaçlamıştır.
Not: Fransa, Osmanlı padişahı her değiştiğinde kapitülasyonları yenilediler.
Not: Kapitülasyonlar Osmanlı Devleti için ileride zaralı olmuştur.
Osmanlı - Avusturya İlişkileri
Birinci Viyana Kuşatması
Avusturya kralı Ferdinand, Alman kralı olan kardeşi Şarklen'e güvenerek Budn'i işgal ederek kendisini Macar kralı ilan etti. Kanuni, Avusturya üzerine sefere çıkarak Budin'i geri aldı. Viyana'yı kuşatttı. Kuşatma toplarının götürülmeyişi ve kış mevsimine denk gelmesi nedeniyle kuşatma başarılı olmadı. Kanuni İstanbul'a geri döndü.
Alman Seferi
Kanuni, İstanbul'a geri dönünce Ferdinand İstanbul'a elçi göndererek kendisinin Macar kralı olarak tanınmasını ister. Kanuni bu teklifi kabul etmez. Ferdinand, tekrar Budin'e saldırır. Kanuni, tekrar sefere çıkar.
Kanuni bu seferinde Almanya içlerine kadar ilerler. Ferdinand,Kanuni'nin karşısına çıkmaya cesaret edemez. Kanuni geri döner. Bir yıl sonra Ferdinand anlaşma yapma teklifinde bulunur.
İstanbul Antlaşması
- Avusturya, Macar toprakları için Osmanlı Devleti'ne vergi ödeyecek.
- Avusturya kralı, protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacak.(Bu madde ile Osmanlı Devleti Avusturya'ya karşı üstünlük kurmuştur.)
Zigetvar Seferi (1566)
- Avusturya'nın Macar topraklarına saldırması üzerine Kanuni tekrar sefere çıktı.
- Zigetvar kalesi alındı.
- Kanuni'nin son seferidir.
Osmanlı Devleti'nin Denizlerdeki İlerlemeleri
Karedeniz'in Türk Gölü Haline Gelmesi
Fatih, İstanbul'u aldıktan sonra denizlere yöneldi. Karadeniz'i Türk gölü haline getirmek amacıyla şu fetihleri yaptı:
- Amasra'nın alınması(1459): Cenevizlilerden Amsara alındı.
- Sinop'un Alınması (1460) : İsfendiyaroğulları'ndan alınmıştır.
- Trabzon'un Alınması(1461): Trabzon Rum İmpratorluğu'na son verilerek Trabzon ele geçirildi.
- Kırım'ın Alınması (1477) : Fatih, Karadeniz ticaretini güvenlik altına almak amacıyla Gedik Ahmet Paşa'yı büyük bir donanmayla Kırım üzerine gönderdi. 1477 yılında Kırım, Osmanlı egmenliğine girdi.
Sonuçları:
- Karadeniz, Türk gölü haline geldi.
- Doğu ticaret yolları güvenliği sağlandı.
- Karadeniz'de Türk egemenliği sağlandı.
Not: Kırım'ın alınmasıyla Karadeniz'de Türk egemenliği sağlandı.
Akdeniz'de Türk Denizciliği
Fatih Dönemi:
Fatih, İstanbul'u aldıktan sonra Ege Denizinde bulunan İmroz, Taşoz, Eğriboz, Semadirek, Bozcaada, Limni ve Midilli'yi ele geçirdi.
Osmanlı-Venedik Savaşı:
Osmanlı Devleti'nin denizlerde üstünlük kurmaya başlaması Venediklileri telaşlandırdı. Venedikliler ile on altı yıl süren savaşlar yapıldı. Sonunda anlaşma imzalandı.
Bu anlaşmaya göre:
- Venedikliler, Osmanlı'ya vergi verecekler.
- Vedeniklilere bazı ticari imtiyazlar verildi.
II. Bayezid Dönemi:
Venediklilere ait İnebahtı, Koron ve Modon kaleleri ele geçiridi.
Kanuni Dönemi:
Rodos'un Alınması (1522)
Nedenleri:
- Rodos'ta bulunan şovalyelerin Osmanlı gemilerine saldırması.Akdeniz ticaretine zarar vermeleri.
- Anadolu, Suriye ve Mısır yolunun güvenliğinin sağlanmak istenmesi.
Yapılan seferle Rodos alınır. Ege Denizi Türk gölü haline gelir.
Sakız Adası'nın Alınması (1566)
- Ada II. Selim döneminde Cenevizlilerden alınmıştır.
Cazayir'in Osmanlı Yönetimine Girmesi:
Cezayir'de bulunan Barbaros (Hızır Reis) Avrupalılara karşı denizlerde başarılı olan bir denizcidir. Kanuni, Barbaros'u İstanbul'a çağırarak Kaptan-ı Derya (Donanma Komutanı) yapar. Bölyece Barbaros yönetimindeki Cezayir Osmanlı'ya katılır.
Preveze Deniz Savaşı (1538)
Avrupalılar, Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'de güçlü hale gelmesini istemiyorlardı. Bu amaçla papa'nın önderliğinde güçlü bir haçlı donanması oluşturdular. Haçlı donanmasının başına ise amiral Andrea Dorya'yı getirdiler.Barbaros Hayettin Paşa, Andrea Dorya'yı Preveze'de bozguna uğrattı.
- Akdeniz Türk gölü haline geldi.
Trablusgarp'ın Alınması (1551)
- Turgut Reis, Trablusgarp'ı İspanyollardan almıştır.
Kıbrıs'ın Alınması (1571)
Nedenleri:
- Venediklilerin adayı üst olarak kullanması.
- Kıbrıs'ı elinde bulunduran Venediklilerin Osmanlı gemilerine saldırmaları.
- Suriye ve Anadolu arasındaki ticaret yolu güvenliğinin sağlanmak istenmesi.
Lala Msutafa Paşa komutasındaki Osmanlı donanması bir yıl süren kuşatmadan sonra adayı ele geçirdi.
Kuşatma sırasında Venedikliler, Avrupa develtlerinden yardım isemişlerdi. Papa'nın kışkırtması ile Haçlı donanması oluşturuldu.
İnebahtı Körfezi'nde haçlılarla yapılan savaşta Osmanlı donanması ağır bir yenilgi aldı. Donanmasını büyük bir kısmı yandı. Uluç Ali Reis haçlılara bazı kayıplar verdirerek donanmanın bir kısmını kurtarabildi.
İnebahtı yenilgisinin Türkler üzerindeki etkisini görmek için Sokullu'yu ziyaret eden Venedik elçisine Sokullu Mehmet Paşa, "Biz Kıbrıs'ı almakla sizin kolunuzu kestik, siz de donanmamızı yenmekle bizim tıraş etmiş oldunuz. Kesilen kolun yerine yenisi gelmez, fakat tıraş edilen sakal daha gür çıkar."demiştir.
Sokullu, Osmanlı Devleti'nin gücünü ortaya koymak amacıyla 6 ay içerisinde güçlü bir donanma hazırlattı. Bu donanma ile Akdeniz'de Türk egemenliği devam etti.
Tunus'un Alınması (1574)
- Kuzey Afrika'da bulunan Tunus, İspanyoların elinden alınmıştır.
Fas'ın Osmanlı Himayesine Girmesi (1577)
- Kuzey Afrika'da bulunan Fas, Portekizlilere karş Osmanlı Devleti'nden yardım ister. Buraya gönderilen donanmayla Fas, Osmanlı Devleti'ne bağlanır.
Hint Deniz Seferleri ve Sonuçları
Nedenleri:
- Portekizlilerin, Hint Deniz Yolu'nu kontrol altına almaları.
- Hindistan'daki Müslümanların Osmanlı Devletinden yardım istemeleri.
- Kanuni'nin Hint Ticaret Yolu'nun denetimini ele geçirmek istemesi.
Hindistan'a bu nedenlerle dört sefer yapıldı. Portekizlilerle yapılan savaşlarda başarı sağlanamadı.
Hint Deniz Seferleri Sonuçları:
- Yemen, Aden gibi bazı kaleler alındı.
- Kızıldeniz Osmanlı egemenliğine girdi.
Hint Deniz Seferlerinin başarısız olmasındaki nedenler:
- Osmanlı denizcilerinin Hint okyanusu'nu iyi bilmemeleri.
- Gemilerin okyanuslara dayanıklı olmaması.
Osmanlı Devleti'nin Doğu'daki İlerlemeleri
Otlukbeli Savaşı (1473)
- Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ile yapıldı. Savaşı Fatih kazandı. Doğu Anadolu'nun güvenliği sağlandı.
Çaldıran Savaşı (1514)
Nedenleri:
- İran'da bulunan Safevi Hükümdarı Şah İsmail'in Doğu Anadolu'da ayaklanmalar çıkarması.
- Şah İsmail'in Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istemesi.
Çaldıran ovasında yapılan mücadeleyi Yavuz Sultan Selim yönetimindeki Osmanlı ordusu kazandı.
Sonuçları:
- Tebriz ele geçirildi.
- Doğu Anadolu'nun güvenliği sağlandı.
Yavuz, sefer dönüşü Maraş'ta bulunan Dulkadiroğulları beyliğine son verdi. Böylelikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Osmanlı topraklarına katıldı.
Kanuni Dönemi İran Seferleri:
Kanuni'nin Macaristan seferini fırsat bilen İran Anadolu'da karışıklılar çıkarmaya başladı. Bunun üzerine Kanuni, İran üzerine sefer düzenledi. Bağdat ele geçirildi. Kanuni İran üzerine iki sefer daha düzenledi. Erivan, Karabağ ve Nahcıvan ele geçirildi. İran'ın isteğiyle anlaşma yapıldı.
Amasya Antlaşması (1555)
- Doğu Anadolu, Irak ve Tebriz Osmanlı Devleti'ne katıldı.
- İran ile yapılan ilk antlaşmadır.
Osmanlı-Memlük İlişkileri
Memlükler Mısır'da kurulmuş bir devlettir. Abbasi halifesinin Mısır'da bulunması ve kutsal toprakların Mısır'a bağlı olması Memlükleri İslam dünyasında önemli bir devlet yapmıştır.
Memlüklerle ilişkiler Fatih zamanında bozulmaya başladı. II.Bayezit döneminde ise 6 yıl süren savaş yapıldı. Yavuz döneminde Dulkadiroğulları'nın Osmanlı Devleti'ne bağlanması ile aradaki gerginliğin iyice artmasına neden oldu.
Mısır Seferi
Yavuz Sultan Selim döneminde yapılmıştır.
Yavuz Sultan Selim'in amaçları:
- Halifeliği alarak İslam dünyasının lideri olmak.
- Baharat Yolu'nu denetim altına almak.
- Zengin olan Mısır'ı alarak Osmanlı hazinesinin gelirini arttırmak.
Mercidabık Savaşı (1516)
- Suriye'de yapılan savaşı Yavuz Sultan Selim kazandı.
- Suriye Osmanlı topraklarına katıldı.
Ridaniye Savaşı (1517)
Yavuz bir süre Suriye'de kalarak ordusunu hazırladı. Mısır'a doğru harekete geçti. Ridaniye ovası'nda yapılan Memlük ordusuyla karşılaşan Yavuz üstün bir savaş tekniğiyle savaşı kazandı.
Mısır Seferi'nin Sonuçları:
- Mısır, Osmanlı topraklarına katıldı.
- Baharat yolu Osmanlı Devleti'nin kontrolüne geçti.(Coğrafi keişflerle yeni yolların bulunmasıyla bu yol önemini kaybetti.)
- Hicaz emiri, kutsal emanetleri, Mekke ve Medine'nin anahtarlarını Yavuz Sultan Selim'e gönderdi.
- Halifelik, Osmanlıya geçti.Yavuz'dan itiaren Osmanlı padişahları Halife ünvanını kullanmaya başladılar.
- Suriye, Filistin,Hicaz ve Mısır toprakları Osmanlı Devleti�ne bağlandı.
- Osmanlı hazinesi zenginleşti
- Osmanlı Devleti, İslam dünyasının lideri oldu.
 NOT:ALINTI | |
|
Anasayfa 